In het onderstaande artikel uit de Volkskrant van 27 oktober 2017 wordt ingegaan op de risico's van vallen voor ouderen en wat hier tegen te doen. Uit dit artikel blijkt dat TaiChi een goed middel is om in te zetten bij valpreventie.
De vraag is niet óf, maar wanneer een oudere valt
Veel stilzitten en (overmatig) medicijngebruik vergroten risico op valpartij
bron: Michiel Van Der Geest, 26 oktober 2017, Volkskrant
Afgelopen jaar overleden bijna 3.900 mensen na een valpartij - 11 procent meer dan het jaar ervoor. Het zijn vaak ouderen, die langer thuis wonen en door medicijnen wankel zijn.
De toename van het aantal ouderen die overlijden aan de gevolgen van een val is veel groter dan de vergrijzing kan verklaren. Dat blijkt uit cijfers van het CBS. Vorig jaar stierven 3.884 mensen na een valpartij, 11 procent meer dan het jaar ervoor. Ruim 80 procent van de mensen die omkomen door een val is ouder dan 80 jaar. Ouderen die lang thuis wonen, veel medicijnen gebruiken en veel zitten, lopen het grootste risico te overlijden aan de gevolgen van een val.
'Het grootste probleem is dat er meer kwetsbare ouderen langer thuis wonen', zegt Majon Muller, internist en hoofd ouderengeneeskunde van het VUmc in Amsterdam. Driekwart van de mensen tussen de 90 en 94 woont nog op zichzelf, bleek eerder dit jaar uit een rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau.
'We leven langer, maar niet per se gezonder', aldus Muller. 'Mensen overlijden minder snel aan hart- en vaatziekten en kanker, maar kampen wel vaker met chronische ziekten.' Juist die groep loopt een groter risico op een val; de ouderen gebruiken veel medicijnen, zijn minder sterk, en angstig omdat ze wankel op de benen staan. Allemaal componenten die hen gevangennemen in een vicieuze cirkel, tot het moment komt dat een val onvermijdelijk blijkt.
Hoe meer een oudere vanuit een luie stoel het leven voorbij ziet trekken, hoe groter de kans op een fatale val
Actief oefenen
Hoe tegenstrijdig het ook klinkt: hoe meer een oudere vanuit een luie stoel het leven voorbij ziet trekken, hoe groter de kans op een fatale val. 'Als oudere gaan je spiermassa en reactiesnelheid al achteruit', zegt Saskia Kloet van VeiligheidNL, dat veel hamert op valpreventie bij ouderen. 'Als je dan niet actief beweegt, gaat dat dubbel zo hard. Dan gebeurt het soms dat wanneer je dan wél actief wordt, je uit het niets omvalt.'
Ook (overmatig) medicijngebruik is een niet te onderschatten factor. 'Mensen krijgen tegenwoordig eerder en zwaardere medicatie ', zegt Muller. Het is bijvoorbeeld beleid om de bloeddruk laag te houden, dat voorkomt immers hart- en vaatziekten. 'Maar kijken of het wat minder kan, daar zijn dokters minder goed in.'
De val kan zowel gevolg als oorzaak van problemen zijn
Terwijl dat juist bij kwetsbare ouderen verstandig zou zijn, vindt Muller. Medicijnen blijven bij hen langer in het bloed, en middelen tegen suikerziekte of bloeddrukverlagers kunnen gaan 'stapelen'. Gebruikers krijgen een te lage bloeddruk en vallen om.
De val kan zowel gevolg als oorzaak van problemen zijn. Bij een oudere die na een val het ziekenhuis binnenkomt, constateert de arts vaak meer kwalen dan de gevolgen van de val alleen: een longontsteking of hartaandoening bijvoorbeeld. Maar de val zelf kan ook een kettingreactie op gang brengen: een botbreuk leidt tot een operatie, wat weer tot complicaties kan leiden. Zo kan de val uiteindelijk fataal blijken.
Angsten en remmingen
Als de gevallen oudere wel heelhuids uit het ziekenhuis komt, is het nog lastiger de vicieuze cirkel te doorbreken. Mensen zijn angstiger geworden, bewegen geremder, en vallen daardoor nog sneller. Het is ingewikkeld daar iets aan te doen. Onder begeleiding weer actiever en minder angstig worden, samen met de arts het aantal medicijnen beperken, kijken of er een ziekte is die wel is te behandelen, dat is het traject dat dan wordt ingezet.
Maar, moet ook Muller toegeven, van veel studies die onderzoeken hoe ouderen zich kunnen weren tegen een val, zijn de uitkomsten teleurstellend. Op eentje na: het beoefenen van tai chi, een oosterse bewegingskunst, bleek echt te werken. Saskia Kloet is optimistischer. 'Er zijn verschillende cursussen die aantoonbaar valpartijen en valangst verminderen.'